“会北敌数内犯”的意思及全诗出处和翻译赏析

qīng xiá xiān shēng wén jí xù
青霞先生文集序

qīng xiá shěn jūn, yóu jǐn yī jīng lì shàng shū dǐ zǎi zhí, zǎi zhí shēn jí zhī.
青霞沈君，由锦衣经历上书诋宰执，宰执深疾之。
fāng lì gòu qí zuì, lài míng tiān zǐ rén shèng, tè báo qí qiǎn, xǐ zhī sāi shàng.
方力构其罪，赖明天子仁圣，特薄其谴，徙之塞上。
dàng shì shí, jūn zhī zhí jiàn zhī míng mǎn tiān xià.
当是时，君之直谏之名满天下。
yǐ ér, jūn léi rán xié qī zǐ, chū jiā sāi shàng.
已而，君纍然携妻子，出家塞上。
huì běi dí shù nèi fàn, ér shuài fǔ yǐ xià, shù shǒu bì lěi, yǐ zì dí zhī chū mò, bù jí fēi yī zú yǐ xiāng kàng.
会北敌数内犯，而帅府以下，束手闭垒，以恣敌之出没，不及飞一镞以相抗。
shèn qiě jí dí zhī tuì, zé gē zhōng tǔ zhī zhàn méi zhě yǔ yě xíng zhě zhī guó yǐ wéi gōng.
甚且及敌之退，则割中土之战没者与野行者之馘以为功。
ér fù zhī kū qí zi, qī zhī kū qí fū, xiōng zhī kū qí dì zhě, wǎng wǎng ér shì, wú suǒ kòng xū.
而父之哭其子，妻之哭其夫，兄之哭其弟者，往往而是，无所控吁。
jūn jì shàng fèn jiāng yì zhī rì chí, ér yòu xià tòng zhū jiàng shì zhī rì jiān yì wǒ rén mín yǐ méng guó jiā yě, shù wū yè xī xū, ér yǐ qí suǒ yōu yù fā zhī yú shī gē wén zhāng, yǐ xiè qí huái, jí jí zhōng suǒ zài zhū shén shì yě.
君既上愤疆埸之日弛，而又下痛诸将士之日菅刈我人民以蒙国家也，数呜咽欷歔;，而以其所忧郁发之于诗歌文章，以泄其怀，即集中所载诸什是也。
jūn gù yǐ zhí jiàn wéi zhòng yú shí, ér qí suǒ zhe wèi shī gē wén zhāng, yòu duō suǒ jī cì, shāo shāo chuán bō, shàng xià zhèn kǒng.
君故以直谏为重于时，而其所著为诗歌文章，又多所讥刺，稍稍传播，上下震恐。
shǐ chū sǐ lì xiāng shān gòu, ér jūn zhī huò zuò yǐ.
始出死力相煽构，而君之祸作矣。
jūn jì méi, ér zhōng cháo zhī shì suī bù gǎn sòng qí shì, ér yī shí kǔn jì suǒ xiāng yǔ chán jūn zhě, xún qiě zuò zuì bà qù.
君既没，而中朝之士虽不敢讼其事，而一时阃寄所相与谗君者，寻且坐罪罢去。
yòu wèi jǐ, gù zǎi zhí zhī chóu jūn zhě yì bào bà.
又未几，故宰执之仇君者亦报罢。
ér jūn zhī gù rén yú jūn, yú shì póu jí qí shēng píng suǒ zhe ruò gān juǎn, kè ér chuán zhī.
而君之故人俞君，于是裒辑其生平所著若干卷，刻而传之。
ér qí zi xiāng, lái qǐng yǔ xù zhī shǒu jiǎn.
而其子襄，来请予序之首简。
máo zi shòu dú ér tí zhī yuē: ruò jūn zhě, fēi gǔ zhī zhì shì zhī yí hū zāi? kǒng zǐ shān shī, zì xiǎo biàn zhī yuàn qīn, xiàng bó zhī cì chán ér xià, qí jiān zhōng chén guǎ fù yōu rén duì shì zhī shén, bìng liè zhī wèi" fēng", shū zhī wèi" yǎ", bù kě shèng shǔ.
茅子受读而题之曰：若君者，非古之志士之遗乎哉？孔子删《诗》，自《小弁》之怨亲，《巷伯》之刺谗而下，其间忠臣、寡妇、幽人、怼士之什，并列之为“风”，疏之为“雅”，不可胜数。
qǐ jiē gǔ zhī zhōng shēng yě zāi? rán kǒng zǐ bù jù yí zhī zhě, tè mǐn qí rén, jīn qí zhì.
岂皆古之中声也哉？然孔子不遽遗之者，特悯其人，矜其志。
yóu yuē" fā hū qíng, zhǐ hū lǐ yì"," yán zhī zhě wú zuì, wén zhī zhě zú yǐ wéi jiè" yān ěr.
犹曰“发乎情，止乎礼义”，“言之者无罪，闻之者足以为戒”焉耳。
yǔ cháng àn cì chūn qiū yǐ lái, qū yuán zhī sāo yí yú yuàn, wǔ xū zhī jiàn yí yú xié, jiǎ yì zhī shū yí yú jī, shū yè zhī shī yí yú fèn, liú fén zhī duì yí yú kàng.
予尝按次春秋以来，屈原之《骚》疑于怨，伍胥之谏疑于胁，贾谊之《疏》疑于激，叔夜之诗疑于愤，刘蕡之对疑于亢。
rán tuī kǒng zǐ shān shī zhī zhǐ ér póu cì zhī, dāng yì wèi bì wú lù zhī zhě.
然推孔子删《诗》之旨而裒次之，当亦未必无录之者。
jūn jì méi, ér hǎi nèi zhī jiàn shēn dài fū, zhì jīn yán jí jūn, wú bù suān bí ér liú tì.
君既没，而海内之荐绅大夫，至今言及君，无不酸鼻而流涕。
wū hū! jí zhōng suǒ zài míng jiàn chóu biān zhū shén, shì lìng hòu zhī rén dú zhī, qí zú yǐ hán zéi chén zhī dǎn, ér yuè sāi yuán zhàn shì zhī mǎ, ér zuò zhī kài yě, gù yǐ! tā rì guó jiā cǎi fēng zhě zhī shǐ chū ér lǎn guān yān, qí néng yí zhī yě hū? yǔ jǐn shí zhī.
呜呼！集中所载《鸣剑》、《筹边》诸什，试令后之人读之，其足以寒贼臣之胆，而跃塞垣战士之马，而作之忾也，固矣！他日国家采风者之使出而览观焉，其能遗之也乎？予谨识之。
zhì yú wén cí zhī gōng bù gōng, jí dāng gǔ zuò zhě zhī zhǐ yǔ fǒu, fēi suǒ yǐ lùn jūn zhī dà zhě yě, yǔ gù bù zhe.
至于文词之工不工，及当古作者之旨与否，非所以论君之大者也，予故不著。
jiā jìng guǐ hài mèng chūn wàng rì guī ān máo kūn bài shǒu xù.
嘉靖癸亥孟春望日归安茅坤拜手序。