“岁在壬午”的意思及全诗出处和翻译赏析

guò yún mù bīng jì
过云木冰记

suì zài rén wǔ, yú yǔ huì mù zé wàng rù sì míng, zì xuě dòu fǎn zhì guò yún.
岁在壬午，余与晦木泽望入四明，自雪窦返至过云。
fēn ǎi tiǎn zhuó, zhēng mǎn shān gǔ, yún luàn bù fēi, pù wēi fú luò, xiá lù yǎo rán.
雰霭淟浊，蒸满山谷，云乱不飞，瀑危弗落，遐路窈然。
yè xíng chè zhú, wù lù zhān yī, lán hán zhé gǔ, xiāng shì chǐ qì.
夜行撤烛，雾露沾衣，岚寒折骨，相视褫气。
hū jiē yàn xù, hū ěr míng jì dì biǎo.
呼嗟咽续，忽尔冥霁地表。
yún liǎn tiān mò, wàn wù gǎi guān, hào rán mù duó.
云敛天末，万物改观，浩然目夺。
xiǎo cǎo zhū yuán, cháng tiáo yù jié, lóng sōng chā yú yōu huáng, yīng luò chán yú luó quē.
小草珠圆，长条玉洁，珑松插于幽篁，缨络缠于萝阙。
cóng fǔ yǎng, jīn zòu shí bó.
琮俯仰，金奏石搏。
suī yī yè yī jīng zhī wēi, yì mò bù bīng chán ér wù jié.
虽一叶一茎之微，亦莫不冰缠而雾结。
yú è yí ér tàn yuē:" cǐ fēi suǒ wèi mù bīng hū? chūn qiū shū zhī, wǔ xíng zhì zhī, nài hé dāng wú dì ér yǒu cǐ yì yě?" yán wèi zú, yǒu jū sēng xiào yú bàng yuē:" shì xī zú yì? shān zhōng kǔ hán, cái rù dōng yuè, fēng qǐ yún luò, jí dòng piāo shān, yǐ gù shuāng xuě cháng jī yě.
余愕眙而叹曰：“此非所谓木冰乎？春秋书之，五行志之，奈何当吾地而有此异也？”言未卒，有居僧笑于傍曰：“是奚足异？山中苦寒，才入冬月，风起云落，即冻飘山，以故霜雪常积也。
" gài qí dì dāng wàn shān zhī zhōng, xiāo chén fèi xiǎng, jiōng rén jiān.
” 盖其地当万山之中，嚣尘沸响，扃人间。
tún yān fú zhào, wú shū yīn huǒ zhī qián, gù wèi yàn yáng zhī suǒ bù rù.
屯烟佛照，无殊阴火之潜，故为葕阳之所不入。
qù píng yuán yī wàn bā qiān zhàng, gāng fēng jí lún, qīn shuò xīn gǔ.
去平原一万八千丈，刚风疾轮，侵铄心骨。
nán jī duō kǒu, fēi lián mǐ jié tǔ náng dà suì, suǒ zài ér shì.
南箕哆口，飞廉弭节；土囊大隧，所在而是。
gù wèi bó yù fán yuān zhī suǒ bù sàn, xī huí hè zhuǎn, jiāo chī huò zhé, shān guǐ yǎo tiǎo, xīng fēng zhī chōng dòng, zhèn pù zhī qiāo kē.
故为勃郁烦冤之所不散，溪回壑转，蛟螭蠖蛰，山鬼窈窕，腥风之冲动，震瀑之敲嗑。
tiān ā dì hǒu, yīn yá hù xué, jù báo duī bīng, gù wèi xuán míng zhī suǒ zhǎng jià qún fēng guàn dǐng, běi dǒu duò xié, lí péng chòu wèi, suī jiāo yuán jié zé, wū xū bá wǔ.
天呵地吼，阴崖冱穴，聚雹堆冰，故为玄冥之所长驾；群峰灌顶，北斗堕脅，藜蓬臭蔚，虽焦原竭泽，巫吁魃舞。
cháng rú yè xíng qiū shuǎng, gù wèi yào líng zhī suǒ gē nì.
常如夜行秋爽，故为曜灵之所割匿。
qiě qí guài sōng rù fēng, yù shí wǎng cǎo, suì bēi mái zhuān, kū zì bì gǔ, jiē zú yǐ xìng tǔ yún yǔ.
且其怪松入枫，礜石罔草，碎碑埋甎，枯胔碧骨，皆足以兴吐云雨。
ér xiān gōng shén zhì, shān yuè bǐng líng, gāo sēng xuán jì, yě niǎo mù kè, yǎo zú yōu shēn.
而仙宫神治，山岳炳灵，高僧悬记，冶鸟木客，窅崒幽深。
qí qì jiē liǎn ér bù yáng, gù héng hán ér wú yù.
其气皆敛而不扬，故恒寒而无燠。
yú nǎi kuì rán yuē:" jiē hū! tóng yī hán shǔ, yǒu bù tīng mìng yú zào huà zhī dì tóng yī guò tè, yǒu wú guān yú jí xiōng zhī zhàn.
余乃喟然曰：“嗟乎！同一寒暑，有不听命于造化之地；同一过忒，有无关于吉凶之占。
jū qí jiān zhě, yì qǐ wú líng fēng jué yào, gāo yán jī xíng, wú yǔ yú rén shì zhì luàn zhī shù zhě hū?" yú fāng jǔ yǔ shì dù, jiāng yù guò ér wèn zhī.
居其间者，亦岂无凌峰掘药，高言畸行，无与于人世治乱之数者乎？”余方龃龉世度，将欲过而问之。