“舆不及还辕”的意思及全诗出处和翻译赏析

shàng shū jiàn liè
上书谏猎

chén wén wù yǒu tóng lèi ér shū néng zhě, gù lì chēng wū huò, jié yán qìng jì, yǒng qī bēn yù.
臣闻物有同类而殊能者，故力称乌获，捷言庆忌，勇期贲、育。
chén zhī yú, qiè yǐ wéi rén chéng yǒu zhī, shòu yì yí rán.
臣之愚，窃以为人诚有之，兽亦宜然。
jīn bì xià hǎo líng zǔ xiǎn, shè měng shòu, zú rán yù yì cái zhī shòu, hài bù cún zhī dì, fàn shǔ chē zhī qīng chén, yú bù jí hái yuán, rén bù xiá shī qiǎo, suī yǒu wū huò féng méng zhī jì bù néng yòng, kū mù xiǔ zhī jǐn wéi nán yǐ.
今陛下好陵阻险，射猛兽，卒然遇逸材之兽，骇不存之地，犯属车之清尘，舆不及还辕，人不暇施巧，虽有乌获、逢蒙之技不能用，枯木朽枝尽为难矣。
shì hú yuè qǐ yú gǔ xià, ér qiāng yí jiē zhěn yě, qǐ bù dài zāi! suī wàn quán ér wú huàn, rán běn fēi tiān zǐ zhī suǒ yí jìn yě.
是胡越起于毂下，而羌夷接轸也，岂不殆哉！虽万全而无患，然本非天子之所宜近也。
qiě fú qīng dào ér hòu xíng, zhōng lù ér chí, yóu shí yǒu xián jué zhī biàn.
且夫清道而后行，中路而驰，犹时有衔橛之变。
kuàng hū shè fēng cǎo, chěng qiū xū, qián yǒu lì shòu zhī lè, ér nèi wú cún biàn zhī yì, qí wéi hài yě bù nán yǐ.
况乎涉丰草，骋丘虚，前有利兽之乐，而内无存变之意，其为害也不难矣。
fū qīng wàn shèng zhī zhòng bù yǐ wéi ān, lè chū wàn yǒu yī wēi zhī tú yǐ wéi yú, chén qiè wèi bì xià bù qǔ.
夫轻万乘之重不以为安，乐出万有一危之途以为娱，臣窃为陛下不取。
gài míng zhě yuǎn jiàn yú wèi méng, ér zhī zhě bì wēi yú wú xíng, huò gù duō cáng yú yǐn wēi ér fā yú rén zhī suǒ hū zhě yě.
盖明者远见于未萌，而知者避危于无形，祸固多藏于隐微而发于人之所忽者也。
gù bǐ yàn yuē:" jiā lěi qiān jīn, zuò bù chuí táng.
故鄙谚曰：“家累千金，坐不垂堂。
" cǐ yán suī xiǎo, kě yǐ yù dà.
”此言虽小，可以喻大。
chén yuàn bì xià liú yì xìng chá.
臣愿陛下留意幸察。