“意者朕之政有所失”的意思及全诗出处和翻译赏析

wén dì yì zuǒ bǎi xìng zhào
文帝议佐百姓诏

jiān zhě shù nián bǐ bù dēng, yòu yǒu shuǐ hàn jí yì zhī zāi, zhèn shén yōu zhī.
间者数年比不登，又有水旱疾疫之灾，朕甚忧之。
yú ér bù míng, wèi dá qí jiù.
愚而不明，未达其咎。
yì zhě zhèn zhī zhèng yǒu suǒ shī ér xíng yǒu guò yǔ? nǎi tiān dào yǒu bù shùn dì lì huò bù dé rén shì duō shī hé guǐ shén fèi bù xiǎng yǔ? hé yǐ zhì cǐ? jiāng bǎi guān zhī fèng yǎng huò fèi wú yòng zhī shì huò duō yǔ? hé qí mín shí zhī guǎ fá yě? fū dù tián fēi yì guǎ, ér jì mín wèi jiā yì, yǐ kǒu liàng dì, qí yú gǔ yóu yǒu yú, ér shí zhī shén bù zú zhě, qí jiù ān zài? wú nǎi bǎi xìng zhī cóng shì yú mò yǐ hài nóng zhě fān wèi jiǔ láo yǐ mí gǔ zhě duō liù chù zhī shí yān zhě zhòng yǔ? xì dà zhī yì, wú wèi néng dé qí zhōng.
意者朕之政有所失、而行有过与？乃天道有不顺、地利或不得、人事多失和、鬼神废不享与？何以致此？将百官之奉养或费、无用之事或多与？何其民食之寡乏也？夫度田非益寡，而计民未加益，以口量地，其于古犹有余，而食之甚不足者，其咎安在？无乃百姓之从事于末、以害农者蕃、为酒醪以靡谷者多、六畜之食焉者众与？细大之义，吾未能得其中。
qí yǔ chéng xiàng liè hóu lì èr qiān dàn bó tǔ yì zhī, yǒu kě yǐ zuǒ bǎi xìng zhě, shuài yì yuǎn sī, wú yǒu suǒ yǐn.
其与丞相、列侯、吏二千石、博土议之，有可以佐百姓者，率意远思，无有所隐。